Ekspozycja stała w Elementarium: Strefa tematyczna Kamienie
Wulkanizm, trzęsienia ziemi, zlodowacenia, głębokie morza i wonne lasy wawrzynowe – rozwój Łużyc Zachodnich na przestrzeni milionów lat był niezwykle dynamiczny. Skały i skamieniałości występujące na terenie Łużyc Zachodnich otwierają okno, przez które możemy zajrzeć w odległą przeszłość.
Warstwy ziemi w Łużycach Zachodnich nie skrywają wprawdzie dinozaurów, ale w niepozornych łużyckich szarogłazach znaleziono ślady przypominających algi organizmów pierwotnych, o setki milionów lat starszych od tych gigantycznych gadów. Każda era pozostawia po sobie kamienie, które z jednej strony wiele zdradzają, z drugiej jednak skrywają niejedną tajemnicę. Do dziś na przykład nie wyjaśniono dokładnie procesu powstawania granodiorytu. Wiemy jedynie, że wniknął on w sfałdowane już szarogłazy około 540 do 590 milionów lat temu i do dziś leży na powierzchni jako potężna skała.
Kiedy i jak powstawały szarogłazy oraz granodioryty? Jakie stworzenia żyły 700 milionów lat temu? Czy na terenie Łużyc Zachodnich występowały wulkany? Młodsze bazalty, czarne i tajemnicze, nadal żłobią łużyckie skały pierwotne i dają nam wyobrażenie o tym, jakie siły działały na ziemię łużycką, kiedy z jej głębi wydostawała się lawa.
Trzeciorzędowe złoża węgla brunatnego i iłów na Łużycach należą do największych w Europie. Jednak były one i nadal są nie tylko ważnym czynnikiem ekonomicznym. Wydobycie cennych surowców od samego początku budziło również zainteresowanie naukowców, gdyż właśnie okres trzeciorzędu pozostawił w naszym regionie wiele śladów. Glinianka Wiesa przy Hasenberg od stu lat nie przestaje interesować badaczy. Liście miłorzębu, owoce drzewa figowego, a także liście wawrzynu wyglądają egzotycznie. Dziś nadal występują m.in. w subtropikalnych lasach Azji Południowo-Wschodniej i dają żywe wyobrażenie o tym, jak mogły wyglądać Łużyce Zachodnie 17 milionów lat temu.
Nie każdy kamień jest tym, na co się zapowiada. Zlodowacenia trwale zmieniły nasz krajobraz, pozostawiając po sobie skały, które pierwotnie powstały daleko na północy. Poszczególne rumowiska skalne dostarczają informacji o ich pochodzeniu, a nierzadko także o czasie, w którym dotarły na Łużyce Zachodnie wraz z ogromnymi masami lodowymi.
